Modül 2: Girişimcilik Türleri ve Girişimcilik Niteliklerinin Belirlenmesi

Başlarken

Tüm girişimciler aynı mıdır?

Girişimci düşünceye sahip bireyler temelde aynı düşünce sistemine sahiplerdir. Bu bireylerin ortak amacı piyasadaki ve/veya toplumdaki boşlukları görerek değer yaratmaktır. Değer yaratımı ticari olabileceği gibi iç girişimcilik veya sosyal bir alanda da olabilir. Bu bölümde girişimcilik türlerinden bahsederek, kendimizdeki girişimcilik niteliklerinin ortaya çıkmasını sağlayacak bilgilere ulaşmış olacağız.

Girişimcilik Türleri

Girişimci olabilmenin birçok yolu vardır. Girişimcilik; yaptığımız işler ya da mesleklerle değil, ortaya koyduğumuz değerlerle ilişkilidir. Girişimcilik sadece ticari anlamda bir iş kurmak değildir. Bireyler “ticari girişimci” olabileceği gibi çalıştıkları kurumlarda veya firmalarda birer “iç girişimci” ve/veya “ bilgi girişimcisi”,  yaşadıkları toplumda ise “sosyal girişimci” olabilirler.

Ticari Girişimci

Bir ürün ya da hizmeti üreten, alımını satımını yapan, kâr amacı güden kişi ya da işletmelerdir. Ticari girişimciler, insanların ihtiyaçlarını gözlemleyerek, bu alanda fırsat var düşüncesinden hareketle yeni bir hizmet ve/veya ürün üretirler ya da insanlara farklı ve faydalı çözümler sunan sistemler geliştirirler.

Ticari girişimcilerin asıl amacı kar olmakla birlikte yarattıkları değer sonucunda toplumda kabul görmek de onlar için önemli bir motivasyon aracıdır.  

Sosyal Girişimci

Sosyal girişimciler, toplumda yer alan sorunları gözlemleyen, bunlara yönelik çeşitli projeler geliştirerek sürdürülebilir çözümler üreten ve sonucunda parasal faydadan çok toplumsal fayda yaratan kişilerdir.

Sosyal girişimciler, yaşadığı toplumda ortaya çıkan toplumsal sorunları fark ederek, bunlardan rahatsız olup sessiz kalıp kabullenmek yerine, sorunların giderilebilmesi için yaratıcı ve cesur bir yaklaşımla, sorunların üzerine giden; mücadeleci, duyarlı, gerçekçi tavırları ile fark yaratan ve toplumun güvenini kazanan kişidir. 

Sosyal girişimler, bireylerin temel ihtiyaçlarını karşılamaları, toplumların yapılarını etkinleştirmeleri ve gelecek nesillerin seçeneklerini maksimize etmeleri için gerekli olan ürün ve hizmetlerin etkin bir şekilde sunulmasını sağlayarak sürdürülebilir kalkınma amacına hizmet ederler. 

Çevreyi koruma, sokak hayvanlarına sahip çıkma, enerji verimliliğini arttırma, ekonomik nedenlerle okuyamayan çocuklara eğitim olanağı sunma, kadın hakları, insan hakları ve benzeri amaçlarla geliştirilen projeler sosyal girişimciliğe örnek olarak verilebilir.   

İç Girişimci (Kurum İçi Girişimci)

İç girişimciler, kendi işi için değil, başka bir kurumda çalışarak değer yaratan kişilerdir. İç girişimcilik aslında, farklı düşünen çalışanların yaratmış oldukları değerle ilişkilidir. Bu değerin yaratılabilmesinde örgüt kültürü son derece önemlidir. Örgütün kültürünün izin vermediği durumlarda iç girişimcilerin risk almaları söz konusu olmaz.

İç girişimcilikteki esas amaç, şirketin kimliği paralelinde yeni bir fikir ve proje üretmek ve bu girişim sonucunda elde edilecek nihai kârın firmaya geri dönüşünü sağlayabilmektir. İç girişimciliğin şirkete kattığı en büyük değer ise, şirketin varlığını daha uzun yıllara taşımasıdır. İç girişimci şirketinin daha kârlı ve rekabetçi bir yapıya bürünmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Yeni nesil “iç girişimci” yetiştiren firmalar hızlı bir şekilde değişen dünyada sektöre tutunma ve ileriye gitme fırsatı yakalayacaklar ve aynı zamanda da kendi bünyelerinden doğacak yeni şirketlere de (spin off) zemin hazırlayacaklardır.

Bilgi Girişimciliği

İşletmelerin başarısı için, bilgi yaratımı önemli hale gelmiştir; çünkü bilgi, birçok yeniliğin en önemli kaynağıdır. Katma değer yaratımındaki en önemli konu, farklılaştırılan bilginin yeni biçimlerini harekete geçirmektir. Girişimciler ve işletme yöneticileri, bilgilerin belirli konular ile kararların gereğine göre farklılaştırılmış paketler halinde kendilerine ulaşmasını talep etmektedirler. Diğer deyişle, artık günümüzde güncel bilginin depolanması ve paylaşılması yerine, yeni bilginin yaratılması ve etkin bir biçimde kullanılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu nedenle bilginin yaratılması ve kullanılması süreci, sadece uygun teknolojiyi elde etmek ve onu şirket içerisinde ilgili birimlere paylaştırmaktan çok daha fazlasını gerektirmektedir. Bu anlamda bilginin yaratılması, bilgi teknolojisi birimlerinin değil şirket içerisindeki tüm birimlerin sorumluluğunda olmalıdır. Bilgi girişimcileri işletme içerisindeki teknik ya da özel bilgilere sahip çalışanlar olabileceği gibi, işletmeye yönelik bilgi transferini sağlamaya yetkin dış danışmanlar da olabilir.

Bilgi girişimciliği konusunda diğer bir önemli konu da, bilgi girişimcilerinden yoksunluğun işletme başarısı veya başarısızlıklarıyla yakından ilgili olmasıdır. Bilindiği gibi işletmeler, öncelikli olarak girişimci bireylerin fikirleri çerçevesinde gelişirler. Örneğin “Virgin”in gelişimi Richard Branson’la, “Dyson”un gelişimi James Dyson’la, “Microsoft”un gelişimi ise Bill Gates’le olmuştur. Ancak küçük girişimlerin öncelikle orta ve sonrasında da büyük ölçekli işletmelere dönüşmesinde, girişimci bireylerin yanı sıra iç girişimciler ile bilgi girişimcilerinin de işletme içerisinde olması gerekmektedir. Bilgi girişimcileri ve iç girişimcilerin varlığı, özellikle biçimsel eğitim almamış ve tecrübeyle öğrendiklerine güvenen işletmeler açısından çok daha önemlidir (Davies, Hides ve Powell, 2002).

Bilgi girişimcilerinin kaynağı aslında üniversitelerdir. Üniversiteler hem eğitim öğretim faaliyetleriyle bilgi girişimcisi yetiştirirler ( lisans,  yüksek lisans ve doktora) hem de yapılan araştırmalar aracılığı ile sektörün ihtiyaç duyabileceği ticarileştirilebilir bilgiyi üretebilirler.  Bu açıdan bakıldığında aslında üniversiteler, akademik girişimciliğin ortaya çıkarıldığı alanlardır.

Girişimcilik Niteliklerinin Belirlenmesi

Girişimciler kendi yollarını kendileri çizmek isterler. Genellikle kişisel başarıya ulaşmış kişiler girişimci olurlar; çünkü işveren, işe yarayacağından emin olmadığı şeylerin yapılmasına izin vermeyecektir. Bu tip kişiler genellikle genç yaşta girişimci olurlar, çünkü belli bir işi kendilerinin dışında birisinin kendileri kadar iyi yapamayacağını düşünürler.

Girişimciler, insanlarla çok iyi ilişkiler kurarlar. Çünkü bu kişiler insanların nasıl hissettiklerini anlama becerisine sahiptirler. İnsanların sorunlarına eğilirler ve arkadaş olmak için çaba gösterirler. İnsanlar tarafından kabul görmek onlar için son derece önemlidir. Çatışma ve hoşnutsuzluk yaratan durumlardan kaçınmaya çalışırlar. Birlikte çalışılması son derece zor görünen insanları bile bazı yönleri ile pozitif karaktere sahip kişiler olarak algılarlar. Bir grup içerisinde insanlarla birlikte çalışma fikri bu kişilere cazip gelir. Beğenilme, yaptığı iyi bir iş ile tanınma, insanlara yardım etme ve topluma katkıda bulunma hissi temel güdüleyicileridir.

Aşağıda girişimcilik niteliklerinin belirlenmesine yönelik çeşitli sorular sorulmaktadır. Kendi işini kurmayı düşünen kişilere yol gösterici nitelikte olan bu sorulara genellikle olumlu cevap verilmesi durumunda başarılı bir girişimci olunacağı belirtilmektedir (www.entrepreneur.com Links to an external site.).

•           Hayal kırıklığına uğradığınızda, bununla başa çıkabilir ve olumlu bir ruh haliyle yeniden işe başlayabilir misiniz?

•           İlgi odağı olmaktan, kendinizi veya yaptığınız işi satmaktan mutluluk duyar mısınız?

•           Sizin için organize olmak kolay mıdır?

•           Hayatınızı nasıl kontrol edebileceğinizi ve disiplin altına alabileceğinizi biliyor musunuz?

•           Kabul edilebilir bir seviyede risk almaya razı mısınız?

•           Yaratıcı yönünüzü nasıl gösterebileceğinizi biliyor musunuz? Hayal gücünüz var mı?

•           Olumsuz gibi görünen birtakım koşulları ele alıp bunları fırsatlara dönüştürme becerisine sahip misiniz?

•           Cesur ve sabırlı mısınız?

•           Kendi işinizi kurduğunuzda yüzyüze kalacağınız özgürlük kısıtlamalarını ailenizle birlikte göğüsleyebilecek misiniz?

•           İnandığınız şey uğruna savaşabilir misiniz?

•           İnsanları sever misiniz?

•           Daha önceden hiç yönetim deneyiminiz var mı?

•           Sıradanlıktan nefret eder misiniz?

•           Güvenilir misiniz ve kendinize güvenir misiniz?

•           Birine veya birşeye gerçekten inandığınızda, diğer kişilerin yargılarını gözardı edebilir misiniz?

•           İnsanları etkileme yeteneğine sahip misiniz?

•           İnsanlar sizi coşkulu ve hayat dolu biri olarak tanımlayabilir mi?

•           Zamanınızın çoğunda yalnız çalışma fikri hoşunuza gidiyor mu?

•           Telefonlara çıkıp, yabancılarla konuşmak hoşunuza gider mi?

•           Sabahleyin erkenden olumlu bir ruh haliyle uyanır mısınız?

•           Finansal durumunuz tutarlı mı?

•           Harekete geçmeden önce ev ödevlerinizi yapmaya istekli misiniz?

•           Kolay sıkılır mısınız?

•           İlişkilerinizde sinirlerinize kolaylıkla hakim olabiliyor musunuz?

•           Kendinize gülmeyi becerebiliyor musunuz?