Başlarken

Son haftamızda biraz daha karmaşık görünebilecek ve daha soyut şekilde anlatılıp anlaşılan kavramları inceliyoruz. Bu kavramlar;

Kar ve yağma
Faiz oranı
Ekonomi perspektifinden eşitlik
Asgari ücret

Kar (profit) ve yağma (plunder) iktisadi açıdan çok önemli kavramlar. Zira ekonomik başarılar sonucunda elde edilmiş büyük kazançlar ekonomistler açısından karın tipik tanımı. Oysa bir şekilde rekabet kurallarının çiğnenmesi sonucu elde edilen büyük kazançlar ise literatürde yağma olarak tanımlanıyor. Bu nedenle başarılı ve büyük servet sahibi girişimcilerin hepsini bir ayrım gözetmeksizin toplumu-dünyayı sömürüyor gibi düşünmek yanlış. Gerçekten rekabetçi koşullar altında başarılı olan girişimcilerin elde ettikleri devasa servetler, onların toplumu veya dünyayı sömürdüğünü değil; topluma ve dünyaya bir artı değer kattığı için ödüllendirildiğini gösteriyor.

Faiz oranı, ekonomik açıdan temelde bugünkü tüketimden vazgeçmenin ödülü. Elinde fon fazlası olanların bu fonları kendileri kullanmak yerine başkalarına kullandırması sonucu önceden belirlenmiş bir vade sonunda kullandırılan borca ilaveten istenen bedeli temsil ediyor faiz. Tabii ki her ekonominin dinamiklerine bağlı olarak optimal bir faiz oranı oluşuyor ve bu oranın üzerinde ya da altında oluşan faiz oranları orta ya da uzun vadede ekonomik sorunlara yol açabiliyor. Buna karşın faiz oranı, içinde bulunduğumuz pandemi gibi ekonomik açıdan yıkıcı dönemlerde optimal değerine bakılmaksızın tüm dünyada önemli bir politika aracı olarak kullanılıyor. Bu noktada politika yapıcılar, makroekonomik olumsuzlukları minimizde etmek amacıyla faiz oranlarını optimal düzeyinden uzaklaştırabiliyorlar.

Eşitlik ve adalet kavramları belki de en önemli sosyal bilim kavramları. Doğal olarak ekonomi açısından da bu kavramların önemi çok büyük. Çoğu zaman eşitlik kavramı ekonomik açıdan yanlış dizayn edilebiliyor ya da yanlış yorumlanabiliyor. Bu noktada ekonominin bilinmesi gereken ilk kuralı (kıtlık ve tercih), bize eşitlik koşullarını belirlerken de bir tercihte bulunmamız gerektiğini söylüyor. Bu noktada pek çok aşamada kısıtlı tercih imkanları ile eşitliğe ilişkin bir tercihte bulunmamız ve diğer seçeneklerden vazgeçmemiz gerekiyor.

Asgari ücret de tüm dünyada üzerinde ateşli tartışmaların yaşandığı kavramlardan. Asgari ücretin kaldırılması gerektiğini savunan ekonomistler olduğu gibi asgari ücretin ciddi biçimde yükseltilmesi gerektiğini savunan çok büyük kitleler de mevcut. Bu noktada politika yapıcılar ise çok keskin bir çizgi üzerinde asgari ücret düzeyini belirlemek durumunda kalıyorlar. Zira asgari ücret düzenlemesini kaldırmak ya da asgari ücret düzeyini düşük tutmak sosyal açıdan çok sarsıcı oluyor. Buna karşın asgari ücretleri aşırı yükseltmek de orta ve uzun vadede sosyal açıdan korumaya en çok ihtiyacı olan bireylerin zarar görmesine yol açıyor.

Etkinlik 1

Aşağıda haftanın konularına ilişkin video kayıtları yer alıyor. Bu kayıtları izledikten sonra "Yanıtla" butonunu kullanarak varsa sorularınız ile görüş ve eleştirilerinizi paylaşabilirsiniz.

Kar ve yağma

Faiz oranı

Ekonomi açısından eşitlik

Fahiş fiyat uygulaması yararlı olabilir mi?

Etkinlik 2

Aşağıdaki soruyu cevaplamayı deneyin.

Ekonomi politikaları açısından fırsat eşitliğinin sağlanması mı daha önemlidir yoksa sonuçta eşitliğin sağlanması mı?
Gerçekleştirdiği yeniliklerle önemli başarılara imza atan ve bu şekilde büyük bir servet sahibi olan günümüz ya da geçmiş dönem mucitlerini araştırın.